Göğüs Hastalıkları Uzmanı Dr. Birsen CİRİT EKİZ, “24 Mart
Dünya Tüberküloz Günü ”ne dikkat çekerek, Verem Hastalığını ve Korunma
Yollarını anlattı.
TÜBERKÜLOZ (VEREM) HASTALIĞITüberküloz binlerce yıldır varolduğu bilinen bir mikropla oluşmaktadır; bu
mikrobun adı: Mycobacterium tuberculosis'dir. Dünyanın bütün uluslarından
insanlarda, zengin-yoksul, genç-yaşlı herkeste hastalık yapabilir. Tüberküloz, en çok akciğerlerde olmak üzere bütün organlarda
yapabilir.Organlara zarar verir. Tedavi ile tümüyle şifa sağlanabilir. Erken
ve uygun tedavi başlanır, yeterli süre tedavi edilirse hastalar yüzde yüz
iyileştirilir. İyileşme kalıcıdır, şifa sağlar.
TÜRKİYE'DE TÜBERKÜLOZUN
DURUMU NEDİR?
Ülkemizde tüberküloz hastalığı, bu yüzyılın ilk yarısında çok büyük bir
salgın yapmıştı. Bir numaralı ölüm nedeni idi. 1940'lı yıllarda her yıl bin
kişiden 2-3'ü verem nedeniyle ölüyordu. Özellikle yirminci yüzyılın üçüncü
çeyreğinde yürütülen yoğun verem savaşı çabaları sonucunda durum değişmiştir.
Tüberküloz artık önemli bir ölüm nedeni değildir.
Türkiye'de 10 milyon ile 20 milyon arası bir nüfusun enfekte olduğu, yani
vücutlarında henüz hastalık oluşturmamış verem mikrobunun olduğu
hesaplanmaktadır. Bu insanların yüzde beş-yüzde onu yaşamlarının bir döneminde
verem hastası olacaklardır.
TÜBERKÜLOZ NASIL BULAŞIR?
Tüberküloz mikrobunun kaynağı, tedavi görmemiş, aktif akciğer ve gırtlak
(larinks) veremi olan hastalardır. Öksürmek, hapşırmak, konuşmak ile mikroplar
çevre havaya saçılır. Sağlıklı kişiler bu mikropları nefesleriyle alır.
Sokakta, dolmuşta, lokantada öksüren birisinden verem mikrobu alma olasılığı
çok düşüktür. Bulaşma için genellikle verem hastası bir kişi ile uzun süre
birlikte yaşamak gereklidir. En çok hastanın aile bireyleri ve yakın çalışma
arkadaşlarına bulaşma olur. Tedavi ile bulaşma hızla sona erer. Çatal, kaşık,
tabak, bardak, giysi gibi nesnelerle bulaşma olmaz.
“TÜBERKÜLOZ,
HAVA YOLUYLA BULAŞIR.”
TÜBERKÜLOZ HASTALIĞI NEDİR?
Vücuttaki tüberküloz mikropları aktif hale gelirse hastalık yaparlar. Hastalık
ciddidir. Tedavi edilmediği sürece, tuttuğu organda ya da organlarda hasar
yapar, bu hasar giderek artar ve öldürücü olabilir.
Tüberküloz hastalığı, en çok akciğerleri tutar. Hastalığın tuttuğu diğer
organlar, lenf bezleri, akciğer zarları, kemikler, böbrekler, beyin zarlarıdır.
Vücudun hemen bütün organlarında hastalık yapabilir. Organların çalışması
bozulur. Mikrop alıp enfekte olanlardan ancak yüzde onu yaşamları boyunca
hastalanırlar.
Hastalığın gelişmesine yol açan vücut direncini kırıcı hastalıklar ve etkenler
vardır. AIDS hastalığı bu bakımdan vücut direncini en çok kıran hastalıktır. Bu
nedenle, AIDS ve tüberküloz birbirlerine en büyük desteği veren iki beladır.
Hastalığın gelişmesine yol açan diğer direnç kırıcılar, şeker hastalığı, böbrek
hastalığı, bazı kanserler, ilaç ve alkol bağımlılığı, sigara, madenci hastalığı
ve diğer bazı ciddi hastalıklardır.
“VÜCUT
DİRENCİNİN ZAYIFLAMASI, MİKROPLARIN ÇOĞALMASINA VE HASTALIĞA YOL AÇAR.”
TÜBERKÜLOZ TANISI NASIL
KONULUR?
Tüberküloz tanısı,
balgamda verem mikrobunun gösterilmesi ile konulur.
Hastanın yakınmaları ve akciğer film bulguları ile hastalıktan şüphelenilir.
Hastalarda şu
yakınmalar olabilir:
·
iki haftadan uzun
süren öksürük,
·
ateş, gece
terlemesi,
·
göğüs ağrıları,
·
iştahsızlık,
·
zayıflama (kilo
kaybı), çocuklarda kilo alamama da olabilir.
·
halsizlik
·
kan tükürme
Yakınmalar genellikle
hafif başlar ve yavaş ilerler. Bu nedenle, birçok hasta doktora başvurmakta
gecikir. Doktora başvuru gecikince, hastalık akciğerleri ya da tutulan diğer
organları tahrip eder. Özellikle öksürük ve diğer yakınmaları olan hastaların
gecikmeden verem savaşı dispanseri ya da göğüs hastalıkları uzmanına
başvurmaları gerekir.
Hastanın yakınmaları ve akciğer film bulguları hastalıktan şüphelenmeyi sağlar.
Şüphelenilen hastalarda kesin tüberküloz tanısı mikroskopta basilin
gösterilmesi ve besiyerinde basilin üretilmesi ile konulur. Hastadan alınan
balgam ya da nadiren diğer örnekler bu amaçla laboratuvarda incelenir ve tanı
kesinleştirilir. Verem savaşı dispanserlerinde tanı işlemleri, tedavi, ilaçlar
ve takip ücretsizdir.
“TÜBERKÜLOZ
ENFEKSİYONU, CİLT TESTİ İLE ANLAŞILIR”.
TÜBERKÜLOZ NASIL TEDAVİ
EDİLİR?
Tüberkülozun tedavisinde çok güçlü ilaçlar vardır. Bu ilaçları, ülkemizde Verem
Savaşı Dispanserleri ücretsiz verir. Mikropları etkili bir şekilde öldürmek
için tedavide dört ilaç kullanılmaktadır. Verem mikrobu, diğer mikroplara göre
çok daha yavaş çoğaldığından, ilaçları çok daha uzun süre kullanmak gerekir.
Tedavi süresi altı aydır. Bazı özel durumlarda ilaçları kullanma süresini
doktorunuz uzatabilir.
“DÜZENSİZ TEDAVİ YA DA EKSİK BIRAKILAN TEDAVİ, İLAÇ DİRENCİNE
YOL AÇAR.”
DOĞRUDAN GÖZETİMLİ TEDAVİ NEDİR?
Doğrudan gözetimli tedavi (DGT), hastalara her doz ilacın, bir görevli
tarafından bizzat içirilmesidir. Verem bulaşmasının önlenmesinde yapılması
gereken en önemli şey hastaların tedavisidir.
Hastaların bir kısmı, en az 6 ay sürmesi gereken tedaviyi düzenli
sürdürememektedirler. Hangi hastanın tedaviyi yarım bırakacağı ya da düzensiz
kullanacağını öngörmek de olanaksızdır. Bu nedenle, her bir hastanın tedavisini
düzenli bir şekilde yapmak ve tamamlamak için doğrudan gözetimli tedavi
gereklidir.
Doğrudan gözetimli tedavi, hastanın sağlığını garantilediği için, hasta için
iyidir; bulaşmayı durdurduğu için de toplum için iyidir.
“VEREM TEDAVİ EDİLEBİLİR VE
ÖNLENEBİLİR BİR HASTALIKTIR.”