‘’ Verem Eğitim ve Propaganda Haftası’’ ilk defa 1947 yılında kutlanmaya başlanmıştır. Her yıl Ocak ayının ilk Pazar gününden başlayan haftada kutlanan ‘’Verem Eğitimi ve Propaganda Haftası’ nın amacı verem konusunda toplumun bilgilendirilmesi ve bu hastalığa bütün kesimlerin dikkatinin çekilmesidir.
Tüberküloz hastalığının etkeni Mycobacterium tuberculosis complex basilleridir. Yavaş çoğalır, kültürde 2-6 haftada üreyen ve oksijenli ortamda yüzeyen bir basildir. Asit ile boyayı vermediğinden aside dirençli basile (ARB) denilir.
Tüberküloz basili havuz yolu bulaşır. Basilin kaynağı, tedavi görmemiz veya düzenli tedavi görmeyen aktif akciğer ve larinks tüberkülozu olan hastalardır. Hasta insanlardan öksürme ve hapşırma ile ortama yayılan mikrobun solunumu yolu ile alınması sonucu bulaşır. Basil kaynağı (TB hastası) ile karşılaşma süresi , ortamın genişliği ve havalanması basilin bulaşmasında önemlidir. En çok hastasın aile bireylerine ve yakın çalışma arkadaşlarına bulaşma olur. Tedavi ile basil sayısı çok kısa sürede azalır. Hastaların çoğunda ortalama 2-3 haftada bulaştırıcılık yok olur.
Tüberküloz hastalığının belirtileri halsizlik, iştahsızlık, kilo kaybı , çocuklarda kilo alamama, ateş , gece terlemesi vb.genel yakınmalar olabileceği gibi solunum sistemini tuttuğunda öksürük ,balgam , öksürükle kan tükürme , göğüs –sırt –yan ağrısı ,nefes darlığı belirtileri olabilir. Larinks tüberkülozu ses kısıklığı yapabilir. Diğer organları tutan tüberküloz hastalığında ise ilgili organa ait bulgular olabilir.(lenfadenopati, hematüri,eklemde şişlik vb).
Tüberküloz hastalığının kesin tanısı, balgamda verem mikrobunun gösterilmesi ile konulur.Basilin mikroskopta gösterilmesi ya da kültürde üretilmesi gereklidir. Hastanın semptomları ve röntgen bulguları ,hastalıktan şüphelenmeyi sağlar .Semptomlar yavaş gelişir. Akciğer tüberkülozu akciğer röntgen filminde bazı belirgin değişikliklere yol açar . Bu değişiklikler dokturun tüberkülozdan şüphelenmesine yol açar.
Tüberküloz bildirimi zorunlu bir hastalıktır. Tüm sağlık kurum ve kuruluşlarında tanı konulan hastaların 24 saat içinde ilgili İl-İlçe Sağlık Müdürlüğüne /Toplum Sağlığı merkezine bildirilmesi gereklidir. Tanı konulan tüm Tüberküloz hastaları verem savaş dispanserinde kaydedilir.
Ülkemizde tüberküloz tedavisi ücretsizdir. Tüberküloz tedavisi standarttır. Bu standart tedavi, hastanede ya da dispanserde aynı şekilde düzenlenir. Yeni tüberküloz hastalarının tedavisinde standart tedavide genellikle iki ay 4 farklı ilaçla ve dört ay 2 ayrı ilaçla olmak üzere 6 aylık tedavi uygulanmaktadır.
Bulaştırıcı tbc hastası ile aynı havayı paylaşan tüberküloz basiline maruz kalan kişilere ‘’ temaslı’’ denilir. Tüberküloz hastası ile teması olan kişide enfeksiyon gelişimini önlemek ve tüberküloz enfeksiyonu olan kişide tüberküloz hastalığı gelişimini önlemek amacıyla koruyucu ilaç tedavisi verilmektedir. Tüberküloz hastasının aile bireyleri ve diğer temaslıları dispanserlerde ücretsiz olarak muayene edilir ve gerekli tetkikleri yapılır.Temaslı muayene sonucunda hasta olduğu tespit edilenler tedavi edilir. Hasta olmayan fakat tbc olma riski taşıyan kişilere koruyucu ilaç tedavisi verilir. Koruyucu ilaç tedavisi tek ilaçla ve 6 ay süreyle verilir.
Tüberküloz, birey ve toplumda sağlığın yanı sıra , ekonomik ve psiko –sosyal kayıplara da neden olan tedavi uyumu ve uzun süreli tedavilerin sürdürülmesinin sosyal ve ekonomik destekler verilmesi gereken bir hastalıktır. Sağlık Bakanlığı ile aile ve sosyal politikalar bakanlığı arasında 12.12.2017 tarihinde yapılan protokol çerçevesinde tbc hastalarımıza 2018 yılı Ocak ayında itibaren nakdi yardımlar verilmeye başlanmıştır.
Uzm.Dr.Ruhsel CÖRÜT
Göğüs Hastalıkları Uzmanı